Lees hier deel 1 van de serie De Laatste der Mohikanen
Lees hier deel 2 van de serie De Laatste der Mohikanen
Daar waar ik volgens kenners de groeiende invloed van Ai en ChatGPT op ons gehele doen en laten zou moeten omarmen, beangstigt het me juist des te meer.
Onlangs besteedde Eva (voorheen Jinek) nog aandacht aan dit fenomeen. In de uitzending had een Ai-er een foto uit haar verleden tot leven gebracht door er (God mag weten hoe, maar dat laat God koud) bewegende beelden van te maken. Eva was geëmotioneerd door deze digitale suggestie. Het is een denkbeeldige vorm van geschiedvervalsing en ik vraag me af wat de toegevoegde waarde is van dergelijke manipulatie.
Het deed me denken aan de show van ABBA hologrammen waar fans van invoering raakten. Ik was nooit een fan, maar begreep wel dat gedegen muzikaal talent ten grondslag lag aan hun succes. Bovendien zal ik in de jaren zeventig niet de enige zijn geweest die als jongetje een verhard plassertje kreeg van de beeldschone Agneta Fältskog. Zou een jochie anno nu opgewonden kunnen worden van de Agneta-hologram?
Onschuld en echtheid waren de troefkaarten.
Onlangs kwam ik een recente foto tegen van de ABBA leden – ze waren gekleed in onwerkelijke zwarte pakken vol beplakt met gekleurde sensoren. Hun strakke gezichten spreken boekdelen. De onschuld is vervangen door kunstmatigheid. Het is een science fictionachtige foto die mij droevig stemt en mijlenver van de basis (gewoon muziek maken) afstaat.
De realiteit is niet langer genoeg, we willen “zo echt mogelijk” terug het verleden in. We willen de geschiedenis simuleren, onecht herroepen wat (n)ooit was. Een foto, een dia of een videoclip (ABBA) van vroeger volstaat niet langer. We willen alles, we willen alles snel, we willen teveel, we willen van alles snel teveel.
Deze jeugdfoto’s van Eva volstaan niet langer. We willen bewegende beelden, kunstmatig echt!
ABBA toen en ABBA nu:
Echt versus kunstmatig echt
(klik op de afbeelding voor een vergroting)
Goddank kwam in Engeland onlangs een aantal artiesten in actie tegen de oprukkende Ai-technologie in de entertainmentindustrie. Geïnspireerd door gemakzucht en luiheid copy-pasten de Ai-kapers er op los. Zonder talent, zonder eigen ingevingen, zonder schaamte, zonder wroeging. In de UK wordt – mijn inziens terecht – gesproken van diefstal. De artiesten koppelden hun actie aan een album dat op Spotify werd uitgebracht onder de naam Is This What We Want. Het album telt 12 nummers gevuld met alleszeggende stilte.
De voordelen op medisch, economisch, commercieel en financieel niveau van Ai zullen ongetwijfeld immens zijn (om die reden ben ik niet perse anti), alleen vormt Ai een lelijke overlappende bedreiging voor alles en iedereen die zich bezighoudt op het creatieve vlak en om die reden ben ik als de dood voor Ai en ChatGPT. Deze angst heeft mij ertoe gezet om, in de naïeve navolging van mijn held Don Quichotte, een zoektocht naar puurheid te beginnen. De verhalen moeten antwoord geven op de vraag: wat is er vandaag de dag in godsnaam nog écht? Bestaan de echte Mohikanen nog en, zo ja, met hoevelen zijn ze (lees we)?
In deel 3 van de miniserie De Laatste der Mohikanen vraag ik aandacht voor het lied Clay Pigeons van Blaze Foley dat ik een van de beste nummers allertijden vind.
(De tekst gaat verder onder deze afbeeldingen)
***
Gewoon een man en een gitaar. Niets meer, niets minder. Blaze Foley is het postume bewijs van de more is less theorie. Geen space-pakken, geen hypermodern gedoe maar “doodgewoon” krankzinnig mooie, simpele, behapbare liedje schrijven.
Goed, daar gaan we.
Eerlijk is eerlijk, en om bij het begin te beginnen, ik ken Blaze Foley pas een paar jaar. Zijn nummer Clay Pigeons kende ik oorspronkelijk van John Prine’s Grammy album Fair and Square (2005). Clay Pigeons was meteen mijn favoriete nummer van dat album. Het kan inmiddels rekenen op een dikke 49 miljoen hits op Spotify.
John Prine is een held.
Rondom de millenniumwisseling kocht, downloadde en verzamelde ik zowat alles van singer-songwriters. Ik was al bekend met het werk van singer-songwriters als Gordon Lightfoot, James Taylor en Jackson Browne, maar mijn muzikale transitie van rock (& roll) naar het genre singer-songwriter had enige verdieping in rauwheid nodig en zodoende kwam ik uit bij de minder zoetgevooisde John Prine en Townes van Zandt wier muziek ik zó idioot vaak (en achter elkaar) draaide, én op de gitaar speelde, dat Anita mij die tijd smeekte in de naam van de lieve vrede een keer iets anders te spelen en te draaien. Ik mag herhalen: het is in retrospectief een wonder hoe zij het al dik dertig jaar met mij uithoudt.
Terug naar Clay Pigeons.
Ik ga me niet wagen aan een diepgaande bespiegeling waaróm dit nummer mij zo aantrok (en – trekt). Praten over muziek hetzelfde is als praten over seks. Ieder woord erover heeft dezelfde werking als zaaddodende pasta. Laat ik het erop houden dat de kracht van Clay Pigeons zit in de dieperliggende combinatie van melodie, stem, tekst en de algehele droevige, eerlijke, melancholische lading die het nummer draagt.
Pas recentelijk later kwam ik er, zoals gezegd, achter dat ene Blaze Foley verantwoordelijk was voor dit meesterwerk, en niet John Prine. Ik ben onmiddellijk gaan googelen en Wikipedia stelde mij allesbehalve teleur:
Blaze Foley kwam op de wereld als Michael David Fuller en vormde in zijn jeugdjaren met zijn moeder, broers en zussen onderdeel van de gospelband The Singing Fuller Family. In Texas raakte hij goed bevriend met de reeds genoemde Townes van Zandt.
Om de kitscherige cowboylaarzen van menig countryartiest belachelijk te maken, plakte de lichtelijk uit de pas lopende Blaze Foley duct tape op de toppen van zijn laarzen. Blaze woonde die jaren een tijdje in een boomhut en maakte ooit een heel kostuum van duct tape, hetgeen hem zijn bijnaam Duct Tape Messiah opleverde. Zijn volgelingen beplakten zijn kist met ducttape nadat Blaze Foley in 1989 in zijn borst was geschoten door ene Carey January, zoon van Foley’s vriend Concho January. Carey beschuldigde Foley ervan misbruik te hebben gemaakt van het veteranenpensioen en de bijstandsuitkering van zijn vader. Carey werd vrijgesproken omdat hij uit zelfverdediging zou hebben gehandeld, ondanks de getuigenis van zijn vader Concho tégen zijn zoon.
Blaze Foley overleed op 39 jarige leeftijd in het harnas.
Uit deze bizarre levensloop mogen we concluderen dat Blaze Foley, geboren met een levendige middelvinger, een Mohikaan avant en après la lettre was (en de facto ís), zeker als we zijn absurde muzikale carrière nader onder de loep nemen. Er zat bepaald geen door computers uitgerekend rekenmodel achter, laat staan een tot op het details uitgewerkt marketingplan. Zijn loopbaan werd een reeks van fouten, domme pech en gebeurtenissen die direct verband hielden met zijn onverantwoorde levensstijl:
De mastertapes van zijn eerste album werden in beslag genomen door de DEA (een overheidsorganisatie opgericht ter bestrijding van drugs). De opnames van zijn volgende album werden gestolen uit een treinwagon waar Blaze Foley indertijd in leefde en de tapes van zijn derde album “Wanted More Dead Than Alive” werden pas ná zijn overlijden ontdekt.
Op LinkedIn is schijnbaar iedereen op zoek naar authenticiteit (een containerbegrip dat ik, naast impact en verbinden om de haverklap tegenkom), maar de naam Blaze Foley kom ik vooralsnog nergens tegen, maar als er nu íemand authentiek was, dan was het Blaze Foley wel.
Hoe verhoudt authenticiteit overigens tot Ai? Iemand?
Blaze Foley was allesbehalve kunstmatig en ik kwam tijdens mijn uitgebreide reis in de muziekwereld vooralsnog geen authentiekere artiest tegen dan Blaze Foley. Hij was een outcast, een outlaw, een rebel, een non-conformist.
Blaze Foley was en is echter dan echt en lééfde daadwerkelijk het leven waarover mijn ultieme held (en uiteindelijk multimiljonair) Bob Dylan alleen maar over schreef en zong. Toen ik als puber las dat Bob zijn weglopen van huis per freight train en Greyhoundbus grotendeels had verzonnen om het bohémienleven van zíjn held Woody Guthrie te imiteren, had ik een weekje nodig om van de leugens van míjn voorbeeld bij te komen. Dergelijke bedenkelijke verzinsels kwamen niet voor in het brein van Blaze Foley.
Het oeuvre van de onbegrepen Blaze Foley kwam pas na zijn overlijden tot echte wasdom, waardoor de vergelijking met Vincent van Gogh voor de hand ligt.
Ai staat aan de ene kant van het spectrum, Blaze Foley en Vincent van Gogh aan de andere kant. Het is artificial versus the real deal. Verder van Ai dan Blaze Foley kan je simpelweg niet komen.
Waar Ai ons volpropt met al het mogelijke (het verleden van Jineks familie dat kunstmatig tot het leven komt, de kunstmatige herleving van ABBA middels klinische hologrammen), daar doet Blaze Foley het tegenovergestelde door al het overbodige juist overboord te gooien. Enfin het is zoals ik dit epistel al begon: gewoon een man en een gitaar. Niets meer, niets minder. In die overtreffende trap van puurheid was hij daarmee – paradoxaal genoeg – zijn tijd ver vooruit. In die mate van puurheid is de mens volstrekt onontvankelijk voor nieuwerwetse trends en alle absurde mogelijkheden die de technologie de eenvoudige mens op het gebied van creativiteit biedt.
Kijk en luister maar eens naar deze introspectieve versie van Clay Pigeons (wees gewaarschuwd, de bewegende beelden zijn echt!):
Kwalitatief vind ik de versie hieronder echter zijn beste, opgenomen tijdens zijn concert in de Austin Outhouse op 12 december 1988 (dik vier miljoen hits op Spotify), 51 dagen vóór de fatale schietpartij die hem op 1 februari 1989 het leven kostte. (Deze versie bevat géén bewegende beelden en die heeft dit juweeltje dan ook niet nodig):
Kippenvel tot op het bot. Blaze Foley kwam ter wereld en ging heen als een Mohikaan.
De eregalerij De Laatste der Mohikanen:
- Joan Baez
- Pat Travers
- Blaze Foley
