Ken je dat?

Je bent trots op iets waar je feitelijk part noch deel aan hebt (gehad). Ik heb het vaak. Dat komt mede door mijn karakter: ik weiger principieel om trots op mijzelf te zijn. Ik bevecht het monster van de trots eigenhandig zodra het een van zijn zeven koppen opsteekt. Trots op jezelf riekt naar eigendunk en eigendunk is het vergif van de samenleving.

Toch moet het gevoel van trots van tijd tot tijd een vrijgeleide krijgen. Zonder trots is eenvoudigweg niet te leven en dus geef ik mij met graagte over aan het gevoel trots te zijn op zaken,  fenomenen, gebeurtenissen, personen waarin je eigen aandeel of bijdrage nul komma nul is geweest.

Ik heb de eer gehad (eer is iets anders dan trots, eer duidt op bescheidenheid gebaseerd op het besef dat iets of iemand iets kán of ís wat jij niet kúnt of bént) om het Depot tot drie keer toe te bezoeken namens het Rotterdamse zakenmagazine Friends in Business.

Vandaag, zaterdag 6 november 2021, gaat het Depot Boijmans Van Beuningen, het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld, officieel open. In dit verhaal Plaatsvervangende Trots neem ik, gediplomeerd boerenlul van Zuid, jullie mee naar die drie bezoeken, met een vierde als toetje.

 

30 juni 2017 – Het Ei van Ex

Het bezoek aan Boijmans Van Beuningen van fotograaf Vincent van Dordrecht en mij van vrijdag 30 juni 2017 bestaat in feite uit drie delen: de maquettes die museumdirecteur Sjarel Ex en hoofdrelatiebeheer en filantropie Minke van Hooff-Tanis ons laten zien, het bezoek aan de kelder van Boijmans waar de kunst tot dan toe opgeslagen ligt en tenslotte het bezoek aan de bouwplaats buiten. Vrijdag 30 juni 2017 is het Depot niets meer dan een bouwput – de realiteitszin dreunt eendrachtig mee met het denderende geluid van de heipalen die meedogenloos de grond in worden gejast.

Die avond smeedt de fantasie deze drie onderdelen tot één geheel dat in november 2021 realiteit zou gaan worden. Ik weet nog hoe mijn hart tegen mijn borstkas beukte: wees het oor, Sjarel Ex is de mond…

En ik schrijf:

‘Het gebouw moest hier verrijzen, in het kunstminnende centrum van Rotterdam. De Kuip van de Kunst.’

‘De Thunderbirds! Ken je die? Zo’n entree gaat het worden!’

‘Kunst is de verbinding met de eeuwigheid.’

‘Onze collectie telt 50.000 kunstwerken die door Rotterdammers zijn geschonken.’

“Rotterdammers zijn verzot op bijnamen voor hun bijzondere gebouwen. Een bijnaam voor dit revolutionaire pand is snel verzonnen. Het plan is even simpel als briljant. Het is het Ei van Ex.”

 

 

FOTOGALERIJ

 

 

 

18 december 2018 – Het Spiegelei van Rotterdam

De bouw is al in volle gang als Vincent en ik op dinsdag 18 december het Depot voor een tweede keer bezoeken. Naast Minke spreek ik dit keer ook met Magchelina Möller, ambassadrice van museum Boijmans van Beuningen.

Na een kopje koffie in een stijlvol ingerichte ontvangstkamer krijgen we een geel hesje aan en zetten we een bouwhelm op voor een rondleiding van Minke door het kale grauwe karkas van het Depot wier etages verbonden zijn door bouwliften en bouwtrappen. We beseffen terdege dat we de timmerlui, stukadoors en bouwvakkers enorm in de weg lopen. Hun gefronste wenkbrauwen spreken boekdelen.

Bovenop het dakterras heeft de wind vrij spel. Dit wordt het dakterras. Hier ga ik bier drinken. Ooit. Met vrienden uit verre landen die niet van kunst houden, een gegeven waar ik geen rekening mee zal houden.

‘Dit is nieuw. Dit is puur. En daarom zo Rotterdams.’

‘We moeten alles zelf uitvinden omdat dit pand, dit idee, een wereldprimeur is.’

En ik schrijf:

“Het was Jules Deelder die ons ooit leerde dat Rotterdam vierkant, hoog en hoekig, gekanteld in het tegenlicht ligt. Maar het spreekt het Rotterdam van vandaag zélf tegen: we stonden zojuist voor de ovalen wand van het Depot Boijmans van Beuningen (…)

De spiegels zullen de buitenwand vormen van het Depot waarmee de beeldspraak volmaakt is: in de spiegels weerspiegelt Rotterdam zichzelf. Of, zoals de Libanese dichter Khalil Gibran het verwoordde: Schoonheid is eeuwigheid naar zichzelf starend in de spiegel.

De Rotterdammer moet trots worden op dit pand dat zijn kunstwerken zal herbergen als ware kunstschatten van de stad. Het dakterras dat op 40 meter hoogte een spectaculair uitzicht zal bieden op de stad, is voor iedere bezoeker gratis toegankelijk. Als uitbater van het etablissement op het dakterras zou ik het wel weten. De specialiteit van de kaart zou het Rotterdamse Spiegelei worden.”

 

FOTOGALERIJ

 

 

 

16 september 2021 – De Schatkamer van Rotterdam

Donderdag 16 september (half vijf ’s middags) is het enige gaatje dat de agenda van Sjarel Ex en de mijne toelaat.

In de serie “Tegen de richting in met… “ bezoek ik namens Friends in Business bekende Rotterdammers om samen per fiets op zoek te gaan naar levensbepalende momenten waarop hij of zij tegen de richting in gingen. Wegens de tijdsdruk, we zitten vlak voor de opening van het Depot, heeft Sjarel uiteraard geen tijd om echt Rotterdam in te duiken en dus zal de fiets enkel als een metafoor gebuikt worden. Zo aanvaard ik het leven het liefst: als één grote beeldspraak, als een grap van God, als een teken aan de wand, als een lachspiegel.

Iets over vieren vertrek ik van huis. Het is een heerlijke nazomerdag. Als een malloot vind ik mijn fietsende weg door het drukke stadsverkeer. Ik was die nacht thuisgekomen van het fietsevenement van Koers is Koers naar de Tourmalet. Ná dit interview met Ex moet ik als een speer weer terug naar huis: nog vóór twaalf uur ’s nachts moet ik in de Picardie zijn om daar de 80e verjaardag van mijn moeder in haar geboortestreek te vieren.

Kortom: ideale omstandigheden voor een legendarisch interview.

Fotografe is dit keer Wendy van Bree. We hebben afgesproken bij de ingang van de parkeergarage. Amerikanen zouden onze gemoedstoestand omschrijven als thrilled.

‘Die fiets komt er niet in…’, zegt de receptionist in het iets te ruime hesje. Precies op dat moment verwelkomt Sjarel Ex ons. Even later staan we op het dakterras, vergapen we ons aan het prachtige uitzicht en krijg ik niet de tijd om mijn aantekenboekje te pakken, noch stel ik voor om het gesprek op te nemen. Ik wil de magie niet verstoren. Sjarel praat rustig, maar gedreven. Hij herkent me nog van het eerste gesprek uit 2017 (“dat was toch een vondst van jou, dat Ei van Ex?”) van vier jaar geleden. Hij glimlacht. Iedere zin is raak. Ieder woord een voltreffer. Ik hang aan zijn lippen: ik mag niets (niets!) vergeten van dit memorabele gesprek dat nogal apart begint…

 

En ik schrijf:

‘Mag ik een stukje fietsen?’ 

En voordat je het weet is ie weg. Het gebeurt. Sjarel Ex, geboren Karel Maria Theodorus Ex, museumdirecteur van het Depot Boijmans van Beuningen, fietst op veertig meter hoogte een rondje van 360 graden op het dakterras. Op mijn fiets. Mijn ogen liegen niet, de waarheid nog minder.  

‘Het uitzicht is fantastisch’, hoor ik mijzelf zeggen. 

‘Dit rijdt fantastisch’, repliceert Sjarel Ex, ‘waar is je fiets van gemaakt?’ 

‘Titanium.’ 

‘Fascinerend.’ 

En zo ontsproot het geniale idee aan de geest van Sjarel Ex om het voltallige arsenaal aan kunstvoorwerpen als geordende massa in één gebouw publiekelijk toegankelijk te maken. Als er dus íemand in Rotterdam is die tegen de richting in durft te denken is hij het wel.  

Het welbekende ei van Columbus dateert al van 1493 en daaraan kan anno 2017 het Ei van Ex aan worden toegevoegd. Het eerste plan dateert van 2005. Het vergt veel overredingskracht om zichzelf en vervolgens alle belanghebbende partijen te overtuigen van zijn even baanbrekende als briljante idee dat uitblinkt in zijn eenvoud. 

‘Maar vergis je niet, het Depot is meer dan alleen een glimmende pot. Zo wordt er minutieus serieus laboratoriumonderzoek verricht onder welke omstandigheden de kunstwerken het best geconserveerd worden.

“Geen enkele definitie van kunst is onmogelijk.” De dubbele ontkenning in de laatste zin kan alleen uit de mond rollen van een Spookrijdend brein.

Vanaf 6 november 2021 is de Schatkamer van Rotterdam publiekelijk toegankelijk en heeft trots een naam.

 

 

FOTOGALERIJ

 

 

 

30 oktober 2021 – Plaatsvervangende Trots

Plaatsvervangend trots ben ik. Niet alleen op het Depot zélf, niet alleen op de allesomvattende gedachte die erachter schuil gaat, niet alleen op de rust en de overtuiging waarop Sjarel Ex had gesproken, niet alleen op de stad Rotterdam die ruimte biedt aan unieke projecten als deze, maar ook op dochter Fabienne die onlangs is aangenomen als gids van het Depot.

Op zaterdag 30 oktober 2021 mochten alle medewerkers een beperkt aantal familie en vrienden uitnodigen om alvast een kijkje te nemen in het Depot Boijmans van Beuningen, ofwel De Pot, ofwel de Kuip van de Kunst ofwel het Ei van Ex ofwel de Schatkamer van Rotterdam.

 

FOTOGALERIJ

 

 

Vrijdag 5 november 2021: de opening door Z.M. Koning Prins Willem Alexander

 

 

***

 

Het Depot is een kunstwerk op zich – iedere passant maakt per definitie onderdeel uit van het kunstwerk dat aan de buitenzijde uit louter spiegels bestaat. Starend naar mijn eigen spiegeldbeeld komt mijn plaatsvervangende trots op losse schroeven te staan, omdat ik daadwerkelijk een onderdeel van het Depot zal zijn iedere keer als ik dit wonder passeer.

 

 

Opgedragen aan Depot Boijmans van Beuningen

 

Dank aan Jan Dirk Stouten en Frank Vijg van Friends in Business voor deze eervolle opdrachten

Dank aan fotografen Vincent van Dordrecht en Wendy van Bree voor de fijne samenwerking

Dank aan Fabienne voor de uitnodiging en de eerste rondleiding die ons werd gegund

Dank aan Magchelina Möller en Minke van Hooff-Tanis van museum Boijmans van Beuningen

Speciale dank aan Sjarel Ex