Morgen, 24 mei 2021, wordt Bob Dylan 80 jaar. In aanloop naar deze mijlpaal schreef ik zeven zondagse Geloofsbrieven aan Bob waarin ik mijn fascinatie voor deze levende legende onder woorden trachtte te brengen. Dit is de afsluitende Geloofsbrief getiteld Slotkakkoord, een gedicht waarin mijn 80 favoriete Dylan songs van 80 naar 1 zijn verwerkt. Onder het gedicht is een afspeellijst van de 80 liedjes opgenomen met daaronder de lijst zelf.

Lees hier Geloofsbrief 1 – De Chinese Gong
Lees hier Geloofsbrief 2 – De Verkouden Wasbeer
Lees hier Geloofsbrief 3 – Jij Is Een Ander
Lees hier Geloofsbrief 4 – Groetjes van Mr. Jones
Lees hier Geloofsbrief 5 – Beeldenstorm
Lees hier Geloofsbrief 6 – In de Naam van de Vader en de Zoon

 Rotterdam, zondag 23 mei 2021

 Beste Bob,

Ik was zoveel ouder
toen
dan jij
nu

toen je ontdekte dat liefde allesomvattend was
& het de wereld deed draaien
& dat je het toch weggooide
(als afval)
maar waar staat geschreven
dat je consequent moet zijn?
jij Bob
bent een levend paradox
maar pas maar op
& stap opzij
want de Heiligen moeten erdoor
nu alles over is
over & uit
& vergeet de doden maar
ze zullen jou
niet volgen
& toen de vagebond
stond de kloppen op je deur
wees jij de zes moordenaars aan
(de scheidsrechter, het publiek, de manager, de gokker, de sportjournalist & de tegenstander)
& allen wasten
hun bebloede handen
in onschuld
& maar wijzen met die vingers!
trots is een muur
zo hoog & breed
dat er niet overheen
te kijken valt
op die vijfde dag in mei
namen we afscheid van elkaar,
rusteloos, snel
omdat trots
een rol ging spelen
& is trots eenmaal in het geding
dan weet je:
er is geen weg meer terug
& vergeet vooral niet
aardig te zijn
tegen de mensen op weg
naar de top
vroeg of later kom je ze tegen
op hun weg
naar beneden
oh er zitten prachtige mensen tussen,
dat zeker,
ze spelen met ons verstand
om je te leren
je hart
niet op je tong te hebben

& dus droomden we Bob
omdat jij
ons liet dromen
droom op droom
droom op droom
terwijl jij toen al wist:
het is maar een droom,
een vacuüm,
een vooropgezet plan
dat je langzaam maar zeker
de trechter in
trekt

Je wordt morgen tachtig Bob,
maar je weet
morgen
duurt nog lang
je probeert de hemel te bereiken
voordat de deur gesloten wordt
in deze versie van de dood
die als leven
door het leven gaat

maar ik weet
dat jij weet
dat ik weet
dat iets je stapelgek maakt
zeg me het Bob,
zeg ’t me maar
dan kom ik
naar je toe
daar
waar
tranen vallen
daar
waar
de Hemelpoort sluit

daar
waar
het te donker wordt
lijkt het leven
op een pantomime
waar jij
dat ene liedje speelt
met de harp om je nek
je speelt het frank & vrij
niemand, echt niemand, kan zo mooi spelen
niemand anders
dan jij

& de wereld draait door Bob

gisteren ging alles te snel
& vandaag
gaat alles
te traag
Bob, dat geheugensteuntje
had jij nooit nodig
om te weten
hoeveel ik om jou gaf
want vannacht nog
zag ik een vallende ster
& dacht ik
aan jou
ik zat vast, volledig vast,
& vroeg mijn moeder
of dit echt het einde zou kunnen zijn
ze vroeg me
wat er aan de hand was
terwijl ze wist
dat ik zou zwijgen
als het graf

in een ingewikkelde droom
bedacht ik toen
het volgende:

Ik & ik
in de verschijning waar mijn eigen ik
niemand zou eren,
noch zou vergeven
Ik & ik
zegt de een tegen de ander:
niemand zal mijn echte gezicht zien
& dit overleven
die gedachte Bob
zal ik bij me houden
als het zomer is
& jij bij me bent
jij!
jij die neemt
zoals alleen
een vrouw kan nemen
ook al zeggen ze dat alles vervangen kan worden
jij bent & blijft
van mij
want jij hebt alles wat nodig is
je bent een artiest
zo eentje die weigert
terug te kijken
omdat je weet
dat mensen gek zijn
& de tijden raar
vroeger maakte jij je nog druk Bob
maar tijden
zijn veranderd
voorgoed

want jij weet & ik weet
dat de zon nooit meer
schijnen zal
& dat de huilende regen zal zingen
als een trompet
die iedere vorm van applaus
zal weigeren
maar wat deed iemand zo mooi als jij Bob
in vredesnaam
bij ons?
je had beter thuis gebleven,
want thuis daar hoor je thuis
had iedereen, nog meer, van je afgezet
de mensen waren jaloers op je
in je gezicht lachen ze
maar achter je rug
sissen ze

toen de donder van de berg rolde
wilde ik maar één ding:
sterven
sterven in jouw voetstappen
stap voor stap
volgden we het pad
toch wisten we: onze dagen
zijn geteld
& toch ging het
mis in Mississippi,
waar je
één dag
te lang
verbleef

nam je er afscheid van haar?
hoopte je dat ze in de spiegel keek?
& was je toen benieuwd of zij zichzelf kon zien
als iemand
die iemand anders
haar (alleen haar)
in gedachten had?

& wat had je met Pasen in Juarez te zoeken Bob?
waar de zwaartekracht
& alle negativiteit
je in de steek hadden gelaten?
je voelde je als Klein Duimpje
& je wist:
je moest terug naar New York City
waar de schaduwen vielen
& het te heet was
om te slapen
het zou niet langer meer duren
voordat het pikkedonker zou zijn
& toen de haan kraaide
(’s ochtends heel vroeg)
keken we uit ons raam
& weg was je!
want door haar moest je er weer vandoor
terwijl je zei
Het is oké, ’t is oké
alles komt goed

Je was een grappenmaker Bob
zo eentje die danst
op de melodie
van de nachtegaal
die zingt van New Orleans
tot aan Jeruzalem
Maar jij was alweer
in het oosten van Texas
& staarde uit het raam
van het St. James Hotel
terwijl God op ons neerkeek
& wij allemaal willen
wat van Hem is
maar we laten ons misleiden
door de kracht van de macht
& het kwaad van het zaad

in het volle besef
dat echte liefde
de neiging heeft
alles
te vergeten

& dat klopt Bob…

de reïncarnatie van het paard van Paul Revere weet het
de geest van Belle Star weet het
de non Jezebel weet het
de baas van de Kamer van Koophandel weet het
zelfs Jack the Ripper weet het:

uiteindelijk is alles
het eigendom van Jezus Christus
Ja ja,
maak Hem maar af
& met de grond gelijk!
jij bezit immers iets veel mooiers:
jij hebt
een hart van steen!

Dus dan maar op de vlucht
als een dief
in de nacht
want er moet een weg
uit deze hel zijn
(althans, volgens de komiek)
in de verwarring
is altijd verlichting nodig
als ik alles vergeten ben
zal ik mij jou herinneren Bob
jij
mijn lieve zachte vriend

maar in de straat
van eenzaamheid
is zelfvertrouwen
een dodelijk wapen
(net als
jou woorden
overigens)
we ontvingen ze Bob
allemaal
we veranderden hun gezichten
& gaven ze
stuk voor stuk
een andere naam:
Assepoester
Bette Davis
Romeo
Kaïn en Abel
de klokkenluider van de Notre Dame
de goede Samaritaan
Ophelia
Einstein
Robin Hood
het spook van de opera
Casanova
Nero’s Neptunus
Ezra Pound
T.S. Eliot
postkaartverkopers
zeemannen
circuslui
de blinde commissionair
de koorddanser
dokter Filth
de jaloerse monnik
de magere meisjes
de agenten
de verzekeringsmensen
calypso zangers
vissers
&
zeemeerminnen

(zoals ik al zei: écht allemaal!)

& net toen dacht ik aan mijn zus
bij wie ik langskwam
(& op wier deur
ik klopte
in de hoop dat ze open zou doen)
zag ik die vrouw
die in mijn wijk woont
ze zat voor haar deur,
urenlang alleen
& mompelde
wie oh wie
heeft het lef
de moordende man
te stoppen?
ja de man ja!
die denkt alles maar te kunnen doen
& en als iets niet
in zijn straatje past
dat verandert hij
van straat

toen diezelfde man
een foto werd getoond
moest hij lachen
(zelfverzekerd, zelfs arrogant)
omdat hij wist dat
waardigheid
niet te fotograferen
was

“De eerste vandaag
zal morgen de laatste zijn!”
schreeuwde je
omdat je wist
dat de tijden
veranderden

dat wil zeggen… meestal
want meestal
& struikel ik maar wat door
& volg ik het pad
lees ik de tekens
kan ik alles aan
kan ik overleven
kan ik doorstaan
lach ik in het gezicht van de mensheid
ben ik niet bang voor de verwarring
hoe hardnekkig die ook is
dat wil zeggen…
meestal

Neem nou zomaar een avond
in het park
& je vlakbij het oude kanaal
een saxofoon
hoort klinken
jij, als te laat geborene
& zij
als het lentekind
jullie beiden,
steenkapot
’t is het begin
& het einde:
een simpele wending
van het lot

& dan weet je: ik moet weg
& je vertelt haar openhartig
& hoogmoedig
dat jij niet degene bent
voor haar
& als zij je vraagt:
wie dan wel?
Dan zeg je haar
dat het antwoord
het waaien van de wind is
maar zij
verstaat het niet
want het antwoord
verwaaide
in dezelfde wind

& dus dans je je maar weer een weg
in de hemel vol diamanten
& je zwaait, met één hand,
in het tegenlicht van de zee
jij bent alleen
& al je herinneringen
aan het lot
spelen een deuntje mee
& bij het geluid van de branding hoop je
vandaag te mogen vergeten
tot de dag
van morgen

& daar lag je
in de duinen
starend naar diezelfde hemel
de kinderen waren nog baby’s
& speelden op het strand
jullie dronken Portugese wijn
in Savanna-la-Mar
je noemde haar de liefde van jouw leven
(zij was het
voor wie je in het Chelsea Hotel
“Sad-Eyed Lady of the Lowlands”
schreef)
jouw zoete maagdelijke engel
jouw betoverend mooie nymf
zij met pijl en boog
& toch
& toch
& toch… moest je ook van haar weg
jij wist
zij wist
dat de zon
nooit meer schijnen zou
& toen zij zei
er geen woorden aan vuil te maken
omdat het slechts leugens zijn
deed jij alsof
je doof was
(& dat
tot vier keer toe)

waar was jij Bob, onze blauwogige zoon?
waar was jij Bob, onze uitverkoren clown?
waar was jij toen wij je verwachtten?
we wilden je zo graag
eren
en onthalen
maar jij liet Patti Smith
de kastanjes
uit het vuur halen
toen zij die volgende ochtend
(zondag 11 december 2016)
in een hotel in Stockholm
wakker werd
dacht zij:
dit was één ochtend te veel
& Bob
is duizend mijl
hier vandaan

jij schitterde door afwezigheid
& riep dat iets stond te gebeuren
iets wat wij,
klootjesvolk!,
niet wisten
wat het was
ja je was arrogant Bob
je stond ver boven ons
& we moesten het weten ook
& toch noemde je ons vrienden
daar heb je lef, heel veel lef,
voor nodig
toen wij in de put zaten
zat jij een beetje stom te grinniken Bob
kon je maar één keer
in onze schoenen staan
& dat wij dan
dat ene moment
jou, Bob Dylan,
konden zijn

maar toch
bleven wij je trouw
want je begreep onze vraag
die was
hopeloos
& verloren
& dus liet je ons binnen
om te schuilen
in jouw poëzie
schuilen
tegen de storm

maar zestien jaar later
was het alweer tijd
voor verandering,
en moesten de bewakers
worden vervangen
want het grote geld riep
& eindelijk
stapte je uit de schaduw
& stond je in de spotlights
van de markt
in Durango, Mexico,
waar je hete chilipepers kocht
die je vergat te betalen
& dus ging je er
vandoor
met Magdalena
Huil maar niet schat, zo zei je
God zal ons beschermen, zo zei je
Hou me vast, zo zei je
het gezicht van God zal verschijnen
zo beloofde je
jij die zo je best deed
om te zijn wie je was
terwijl iedereen maar wilde
dat je was
zoals zij

Levenslessen Bob!
keiharde lessen
die je ons
op het erf van Maggie,
(zoals je Magdalena toen noemde)
gaf

daar stond je
ondergronds
& vol heimwee
met bordteksten in je hand
in een steeg
(achter je
een kale dichter
met talent
maar zonder
jouw uitstraling)
je zong scherp
als een mes
over ene Johnny in de kelder
die medicijnen mixte
(Pfizer, Oxford, Astrazeneca, Janssen,
Moderna, BioNTech, Johnson & Johnson)
je leerde ons hoe te dansen,
je leerde ons hoe ons te kleden,
je leerde ons gezegend te zijn
jij, Bob, had geen weerman nodig
om te weten uit welke hoek
de wind waaide
& daarmee gaf je ons het gevoel
voor altijd jong te blijven
alert te blijven
door aan te voelen
wanneer de wind
van koers veranderde
dank daarvoor Bob,
dank…

…dank dat je ons meenam
mee naar New Orleans
waar je werk vond
op een vissersboot
in de sloppenwijken
van Delacroix
Dank dat je ons meenam
naar de kelders van Montigue Street
waar ’s nachts muziek klonk
& waar de revolutie
in de lucht trilde
jij nam ons mee
onderweg
jij, Bob Dylan, was ons sleeptouw
& je liet ons zingen
op de achterbank
(onderweg naar Frankrijk):
Verwikkeld In Het Blauw!

Daar stonden we,
jij & ik,
vlak voor het Hof van Eden
waar het paradijs werd beloofd
waar niemand lachte
waar de eenzame mus zong
waar geen koningen woonden
& geen zonden bestonden
waar prinsen en prinsessen zich afvroegen
wat echt was
& wat onecht
(alsof dat íets uitmaakt!)
waar de enige woorden die telden
die van de waarheid waren
maar je weet:
er bestaat geen waarheid
buiten het Hof van Eden

In zeventien minuten
nam je ons aan de hand
naar het land
van Uncle Sam
predikend
over de smerigste moord
aller moorden
die op JFK!
& je kwam
tot de slot-
conclusie
die ook jou speet:
alleen de dode man
is vrij

& nu Bob, nu
vallen tranen
op deze laatste Geloofsbrief
die ik je schrijf,
mijn slotakkoord
ook al wordt er gelachen
op Elizabeth Street…
je draait de klok terug,
& slaat een bladzijde terug
van het boek dat zelfs jij
niet schrijven kon
waar ben je Bob,
waar ben je vanavond?
waar ben je
op onze lange reis
door de duistere hitte
alles lijkt op die nacht
toen we ons in stilte wilden hullen
we waren gestrand
ook al deden we ons best
dit te ontkennen
wie was het verloren jochie
die zichzelf iets te serieus nam?
hij zat maar te bluffen over zijn ellende
hij leefde zo graag op het randje
& nu
nu heeft ie visioenen
van Johanna
die hem knipogend influistert:
“noem mij iemand die geen parasiet is,
& ik zal een schietgebedje voor hem doen”

maar echte liefde
spreekt als de stilte Bob.
Als je eenmaal zo puur bent
als ijs
als vuur
hoef je niet zeggen
dat je trouw bent
dat zegt mijn geliefde
op zachte toon
terwijl de mensen buiten maar ouwehoeren
om hun conclusies
op de muren te kunnen kalken
denkt zij
laat ze maar
er is geen groter succes dan falen
en falen kan je
(met goed fatsoen)
geen succes noemen
& dus
keren we terug
naar de snelweg
waar God
Abraham vroeg
een zoon op te offeren
op de snelweg
waar alles begon
& de Chinese Gong
weerklonk

daar staarden we
naar het carillon van de vrijheid
want waarom zou je ‘t
bij luisteren laten
als je er ook
naar kunt kijken
dus kijk! hoe de bellen klinken
voor de eenzame harten
die leven met pijn
wier wonden
niet te helen zijn
kijk! hoe de bellen klinken
voor iedere ontelbare, verwarde, veroordeelde,
mishandelde, verslaafde
voor iedereen wereldwijd
met het hoofd
in de strop
staren we naar
de stralende bellen van de vrijheid

& toen…
…werd het stil
& staarde je naar een plas tranen
& je wist:
er is geen weg terug
niet vanuit de drang
om terug te kijken
op ieder fout die je maakte
Maar je voelde je als Kaïn
die ook dondersgoed wist:
ik moet de ketting verbreken
& plots openbaarde zich
de Meesters machtige Hand
In ieder trillend blad,
In iedere korrel zand

Je durfde het Licht te zoeken Bob
& ging het gevecht aan
tegen de ijdelheid

& nu we weten lieve Bob
dat zelfs onze dagen
zijn geteld
zijn we dan bevrijd?
bevrijd van de druk
van het móeten
jij wist precies hóe je je moest gedragen
hóe je je moest kleden
of niet dan?
jij, jij lachte ze uit Bob
al die uitslovers die bij jou wilden horen
maar nu heb je het Licht gezien
& heb je geen praatjes meer
nee nu
ben je zo trots niet meer
& Bob… &?
HOE VOELT DAT NOU?
WÁT VOEL JE NOU?
jij op je eenzame rots
gelauwerd,
maar onder de kots
aanbeden maar zo alleen
als een rollende steen

& je sprak:
heb geen angst
voor die vreemde stem
die zal schreeuwen
in ons oor
jij zei
dat alles in orde was
want jij
jij zuchtte slechts
jij bloedde slechts
jij zou het maken
ook al had je niets
om handen
& helemaal niets
om ons te plezieren

& terwijl wij ons druk maakten
om advertenties, reclames, propaganda
die ons probeerden wijs te maken
dat wij konden winnen
wat niet te winnen viel
ging het leven
dag na dag
gewoon door
(& we zagen het niet)

& je sprak:
haat niets anders dan haat zelf

& je sprak:
volg de verleiding
& je zult de oorlog
omarmen

& je sprak:
verlies jezelf
& knok weer terug
& realiseer je:
je hebt niets te verliezen
eenzaam & alleen
& lach
als de buitenwereld denkt:
ha! we hebben ‘m!
eindelijk!

& je sprak:
wees alert
voor de zanger
met de vlammende tong
ook hij spartelt in de rat race
& trekt jou het liefst
het gat in
waarin ook hij
gevangen zit

& je sprak:
wees onbuigzaam
& vergeet nooit
(maar dan ook echt nooit)
dat je van niemand bent
& bij
niemand hoort
(noch wil horen)
niet bij hem,
niet bij haar,
niet bij hen,
niet bij het.

& je sprak:
al laten ze je ondersteboven
lopen
met handboeien
aan
& schoppen ze je
de blinde vinkentering
zeg ze dan: ok ok
ik snap ‘m helemaal
maar
wat had je nog meer
voor me
in petto?

als we echt zouden kunnen weten
Bob
wat je denkt,
droomt,
of kan zien
dan stoppen ze je hoofd
op zeker
in een guillotine

& plots lieve Bob,
plots,
is het slotakkoord
daar:

het is ok,
alles is
ok
het is leven
-het is wat het is-
het leven!
& niets meer
dan dat

Voor Bob Dylan

***

Het gedicht Slotakkoord is een bloemlezing van mijn favoriete 80 liedjes van Bob Dylan die ik heb getracht te verweven tot één gedicht. Het gedicht is opgebouwd van nummer 80 naar nummer 1. Hieronder de playlist De Bob 80, vanzelfsprekend in de juiste volgorde.

Veel luisterplezier gewenst!

In dit slotakkoord gebruikte ik teksten, referenties en/of interpretaties van teksten van de volgende 80 nummers:

80. My Back Pages
79. I Threw It All Away
78. I Contain Multitudes
77. It’s All Over Now, Baby Blue
76. Who Killed Davey Moore?
75. Cold Irons Bound
74. Isis
73. Restless Farewell
72. Foot of Pride
71. Series of Dreams
70. To Ramona
69. Tomorrow is a Long Time
68. Trying to Get to Heaven
67. Huck’s Tune
66. Tell Me, Momma
65. Where Teardrops Fall
64. Knockin’ On Heaven’s Door
63. Up to Me
62. World Gone Wrong
61. Standing in the Doorway
60. Hazel
59. Shooting Star
58. Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again
57. I and I
56. I’ll Keep It With Mine
55. In the Summertime
54. Just Like a Woman
53. I Shall be Released
52. She Belongs to Me
51. Things Have Changed
50. Baby, Stop Crying
49. Lay Down Your Weary Tune
48. Sweetheart Like You
47. Thunder on the Mountain
46. Let Me Die In Your Footsteps
45. Mississippi
44. Mama, You Been On My Mind
43. Just Like Tom Thumb’s Blues
42. Not Dark Yet
41. Don’t Think Twice, It’s All Right
40. Jokerman
39. Blind Willie McTell
38. True Love Tends To Forget
37. Tombstone Blues
36. Property of Jesus
35. All Along the Watchtower
34. I’ll Remember You
33. Desolation Row
32. Oh, Sister
31. License to Kill
30. Dignity
29. The Times They Are a-Changin’
28. Most of the Time
27. Simple Twist of Fate
26. It Ain’t Me, Babe
25. Blowin’ in the Wind
24. Mr. Tambourine Man
23. Sara
22. Fourth Time Around
21. A Hard Rain’s A-Gonna Fall
20. One Too Many Mornings
19. Ballad of a Thin Man
18. Positively 4th Street
17. Shelter from the Storm
16. Changing of the Guards
15. Romance in Durango
14. Maggie’s Farm
13. Subterranean Homesick Blues
12. Forever Young
11. Tangled Up In Blue
10. Gates of Eden
9. Murder Most Foul
8. Where Are You Tonight (Journey Through Dark Heat)
7. Visions of Johanna
6. Love Minus Zero (No Limits)
5. Highway 61 Revisited
4. Chimes of Freedom
3. Every Grain of Sand
2. Like a Rolling Stone
1. It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding)